Η Μάνη και οι Μανιάτες
Η Μάνη είναι ιστορική περιοχή της Πελοποννήσου. Η περιοχή της Μάνης περιλαμβάνει τις άλλοτε επαρχίες του Γυθείου και Οιτύλου της Λακωνίας. Σήμερα, μετά τη διοικητική αναδιοργάνωση Καλλικράτης (2011), η περιοχή της Μάνης αποτελείται από τους δήμους Δυτικής Μάνης, με έδρα την Καρδαμύλη, και Ανατολικής Μάνης, με έδρα το Γύθειο και ιστορική έδρα την Αρεόπολη. Η Μάνη δυτικά βρέχεται από το Μεσσηνιακό κόλπο και ανατολικά από το Λακωνικό κόλπο. Περιλαμβάνει τμήματα της Μεσσηνίας και Λακωνίας. Νότιο άκρο της είναι το Ακρωτήριο Ταίναρο, το νοτιότερο άκρο της ηπειρωτικής Ελλάδας. Βόρειο όριό της είναι στην πλευρά της Μεσσηνίας ο οικισμός Βέργα, στα νοτιοανατολικά προάστια της Καλαμάτας και στην πλευρά της Λακωνίας μερικά χιλιόμετρα νότια της Σπάρτης. Το Γύθειο αποτελεί τη μεγαλύτερη πόλη της Μάνης, που νοτιότερα αποτελείται κυρίως από μικρότερους διάσπαρτους οικισμούς.
Σύμφωνα με αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή, η Μάνη ήταν κατοικημένη από την παλαιολιθική εποχή. Τα ευρήματα στο Σπήλαιο Απήδημα και ο "Ταινάριος άνθρωπος" έχουν αυξήσει κατακόρυφα το επιστημονικό ενδιαφέρον για την περιοχή. Για πρώτη φορά συναντάμε αναφορές σε πόλεις της περιοχής (Καρδαμύλη, Οίτυλος, Γύθειον, Ενόπη κ.α.) από τον Όμηρο.
Οι πρώτοι κάτοικοι, κατά τον περιηγητή Παυσανία, ήταν οι Λέλεγες. Ακολούθησαν οι Αχαιοί και οι Δωριείς. Για τους επόμενους αιώνες η ιστορία της Μάνης ταυτίστηκε με τη Σπάρτη. Στα ρωμαϊκά χρόνια αποτέλεσε ιδιαίτερη ομοσπονδία γνωστή ως «το Κοινό των Λακεδαιμονίων».Κατεξοχήν εκπαιδευμένοι ως πολεμιστές, οι Μανιάτες δεν σταμάτησαν με την απελευθέρωση του τόπου τους από τους κατακτητές. Πολέμησαν ηρωικά σε όλους τους ελληνικούς απελευθερωτικούς αγώνες, στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο, στην Κρήτη και στη Μικρά Ασία.
Η παραδοσιακή στολή των Μανιατών
Η παραδοσιακή ενδυμασία των Μανιατών ήταν η σκουρόχρωμη βράκα, σπανιότερα η φουστανέλα, λευκό πουκάμισο με κόκκινα σιρίτια, κοντό γιλέκο και σελάχι που έδινε χώρο στην πιστόλα, τον σουγιά και τα σύνεργα καπνού. Στο κεφάλι φορούσαν κόκκινο φέσι, μαύρο μαντίλι ή τον κούκο. Τον χειμώνα έβαζαν και μάλλινες φανέλες από μέσα και κυρίως οι τσομπάνηδες φορούσαν τη «ρασιά», ένα σκούρο πανωφόρι, φτιαγμένο στον αργαλειό.Η γυναικεία φορεσιά αποτελούταν από το «βελέσι», ένα φόρεμα από βαμβακερό ύφασμα, χρώματος γαλαζωπό-μπλε και γκρίζο, καφετί κόκκινο, έχοντας τα χρώματα αυτά σε ρίγες. Το χαρακτηριστικό μανιάτικο φουστάνι είχε τιράντες και χαμήλωνε στο μπούστο, για να φανεί το κουμπωμένο ως απάνω λευκό πουκάμισο.
Οι γυναίκες της Μάνης στη μάχη του Διρού
Κρυμμένη στα «ψιλά» γράμματα της Ιστορίας η μάχη του Διρού έχει ιδιαίτερη σημασία για την αντιμετώπιση του Ιμπραήμ κατά τη δεύτερη επέλασή του στη Μεσσηνία, στην προσπάθειά του να καθυποτάξει τη Μάνη. Από το πρωί της 22ας Ιουνίου 1826 ο Ιμπραήμ άρχισε την επίθεση στις οχυρωματικές θέσεις των Μανιατών στη Βέργα, ανατολικά της Καλαμάτας. Ακολούθησαν επιθέσεις και στις 23 και στις 24 Ιουνίου, κατά τις οποίες περίπου 2.500 Μανιάτες ήλθαν αντιμέτωποι με περίπου 10.000 ιππείς και πεζούς Τουρκοαιγυπτίους και τους απέκρουσαν με επιτυχία. Ο ίδιος Ιμπραήμ με μερικά πλοία για αντιπερισπασμό βομβάρδιζε τα παράλια της Μάνης, σε μια ανεπιτυχή προσπάθεια να μετακινήσουν οι Μανιάτες δυνάμεις από το μέτωπο της Βέργας.
Ταυτόχρονα με την επίθεσή τους εναντίον της Βέργας οι Τουρκοαιγύπτιοι επιχείρησαν αποβατική ενέργεια στον όρμο του Διρού τη νύχτα της 21ης προς την 22α Ιουνίου. Οι λίγοι Μανιάτες που είχαν παραμείνει στα χωριά τους αντεπιτέθηκαν με θυελλώδη ορμή. Οι Μανιάτισσες, σχεδόν άοπλες, επίσης αποφάσισαν να υπερασπιστούν την πατρίδα τους. Στο χωριό του Διρού είχαν παραμείνει μόνο οι γυναίκες, οι οποίες με τα δρεπάνια του θερισμού, με πέτρες, με ξύλα, και με τα σώματά τους ακόμη κυνήγησαν τους εχθρούς ως την ακρογιαλιά του Διρού. Πολλοί Αιγύπτιοι ρίχτηκαν στη θάλασσα και κολυμπώντας προσπάθησαν να σωθούν στα πλοία. Παρά τους κανονιοβολισμούς που έριχναν τα πλοία του Ιμπραήμ προς εκφοβισμό, οι δρεπανηφόρες γυναίκες της Μάνης έγραψαν τη δική τους ιστορία. Ο όρμος του Διρού κοκκίνισε από το αίμα. «Εύγε σας, με τα εύγε σας, γυναίκες άντρες γίνατε, σαν αντρειωμένες κρούετε, σαν Αμαζόνες μάχεστε». (Από μανιάτικο μοιρολόι)
Βιβλιογραφία
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΒ΄(1975), σελ. 420- 421